Öd kisəsi polipi nədir?

Öd kisəsində daş əmələ gəlməsi, öd daşı xəstəliyi olaraq təyin olunur, adətən inkişaf etmiş ölkələrdə rast gəlinən lakin dünyanın hər yerində təsbit edilə bilən bir problemdir. Xəstəlik yaşla artır.

Bu həzmə kömək edən öd qatılaşan və çöküntü əmələ gətirən çox yüksək səviyyədə xolesterol ehtiva etdikdən sonra öd daşları meydana gəlir. Daşların ölçüsü və sayı insandan insana dəyişə bilər.

Öd daşlarının yaranma səbəbləri nələrdir?

Öd daşlarının yaranmasının səbəbləri arasında 3 növ formalaşma yolları ön plana çıxır:

BALANSDA Həddindən artıq XOLESTEROLUN MÖVCUDU
Normal şəraitdə öd kisəsindəki ödün kimyəvi tərkibi qaraciyərdən buraya atılan xolesterini həll etmək üçün kifayətdir. Bəzən öddə həll oluna bilən səviyyədən yuxarı olan xolesterin qaraciyərdən xaric oluna bilər və bu artıq xolesterin zamanla kristallaşaraq daş əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.

Öddə Həddindən artıq bilirubinin MÖVCUDLUĞU
Tənəffüs qazlarının daşınmasında iştirak edən qırmızı qan hüceyrələri bu vəzifələri içindəki hemoglobin molekulu ilə yerinə yetirir. Hemoqlobin müxtəlif biokimyəvi proseslərə məruz qalır və yeni hüceyrələr əmələ gətirmək üçün ömrünü tamamlamış və parçalanmış hüceyrələrdə bilirubin əmələ gəlir.

Qaraciyər sirrozu, öd yollarının infeksiyaları və müxtəlif qan xəstəlikləri zamanı orqanizmdə həddindən artıq bilirubin əmələ gəlir və bu artıq bilirubin öd kisəsində yığılaraq daş əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.

ÖD KİSƏSİNİN TAM BOŞALMASI

Öd kisəsinin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərən müxtəlif vəziyyətlərdə öd kisəsindəki maye kifayət qədər sıxlaşa və daş əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.

Öd daşının əlamətləri hansılardır?

Öd daşı əmələ gəlməyə başlayandan sonra daşların sayı və ölçüsü artsa da, adətən ilk vaxtlarda öd kisəsi simptomlarına səbəb olmur. Əksəriyyəti səssiz olan öd daşları fövqəladə hallar istisna olmaqla bəzi müayinələr və ya bəzi əməliyyatlar zamanı təsadüfən aşkarlanır.

Qravitasiyanın təsiri ilə hərəkət edən öd kisəsindəki daşlar öd kisəsinin çıxışını bağlayaraq onun normal boşalmasının qarşısını aldıqda müxtəlif əlamətlər yaratmağa başlayır. Öd daşı xəstəliyinin gedişində daş əsas öd axarına düşərsə, çox daha problemli bir prosesə girilir. Obstruktiv sarılıq adlanan bu prosesdə xəstədə qarın ağrısı, sarılıq, sidiyin qırmızı və ya qəhvəyi rəngdə olması, ürəkbulanma, qusma və bəzən qızdırma kimi əlamətlər müşahidə oluna bilər.

Daş öd axarını bir neçə saat bağladıqdan sonra bu nahiyədə iltihablı dəyişikliklər baş verir və buna xolesistit deyilir. Bu cədvələ infeksiya əlavə edilərsə, həyatı təhdid edəcək çox ciddi problemlər yarada biləcəyi üçün diqqətli olmaq lazımdır. Bu xəstəliyə xolangit deyilir. Xolangitdən başqa, ümumi öd axarına düşən öd daşı da pankreasın iltihabi xəstəliyi olan kəskin pankreatitə səbəb ola bilər. Bu xəstəlik həyat üçün ciddi təhlükə yarada bilər.

Daş öd axarını bağladıqda meydana gələn öd kisəsi xəstəliyinin əlamətlərini aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:

Qarının yuxarı sağ nahiyəsində qəfil və sürətlə ağırlaşan ağrı
Kürək, bel ağrısı
sağ çiyində ağrı
ürəkbulanma, qusma
sidik rənginin qaralması
açıq rəngli tabure
Həddindən artıq qaz və digər həzm problemləri
İshal

Öd daşı başqa xəstəliklərə səbəb ola bilərmi?

öd daşı; Öd kisəsinin iltihabı, öd axarında daşların düşməsi nəticəsində yaranan obstruktiv sarılıq, bütün öd yollarının və mədəaltı vəzinin iltihabı kimi bir çox ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər.

Xəstələrdə baş verən şikayətlər adətən qarının sağ-yuxarı nahiyəsində ağrılar olur, bu ağrı sağa yayılır və arxanın sağ tərəfində hiss olunur, ürəkbulanma və bəzən qusma tutmaları olur.

İltihab varsa, qızdırma da masaya əlavə olunur. Bu ağrılı hücumlar adətən ağır, yağlı yeməkdən sonra başlayır və 1-5 saat davam edə bilər.

Öd kisəsindəki iri daş uzun müddət sidik kisəsinin divarını deşərək bağırsağa keçərək nazik bağırsağın ensiz hissəsində mexaniki tıxanmaya səbəb ola bildiyi zaman öd daşının yaratdığı digər xəstəlik daha az olur. Təbii gedişində böyüyən və sayı artan öd kisəsi daşları öd kisəsinin daxili divarını daim qıcıqlandırır və xərçəngə çevrilə biləcək xroniki iltihab riskini artıra bilər. Xüsusilə ölçüsü 2-3 sm-dən çox olan daşlarda bu risk yüksək hesab olunur.

Öd kisəsi daşlarına bağlı olan bu vəziyyətlər ağırlaşmalar olaraq təyin olunur. Ən çox görülən ağırlaşmalar 4-dür:

Öd kisəsinin iltihabı (XOLESİSTİT)

Kisədə əmələ gələn daşların kanalın boyun nahiyəsində oturaraq orada iltihab (iltihab) əmələ gətirdiyi bir vəziyyətdir. Xolesistitin inkişafı ilə insan şiddətli ağrı və qızdırmadan şikayətlənir.

Simptomatik öd daşlarında kəskin (qəfil başlayan) xolesistitin inkişaf riski 1-3% arasında dəyişir. Ağrı və qızdırma şikayətləri ilə yanaşı üşütmə-üşütmə, iştahsızlıq və ürəkbulanma-qusma kimi əlamətlər də yarana bilər. Xolesistit təcili müdaxilə tələb edən bir vəziyyətdir.

ÜMUMİ BALANS KANALININ TUTULMASI

Öd daşları qaraciyərdə əmələ gələn və öd kisəsi vasitəsilə nazik bağırsağa ötürülən öd yollarının tıxanmasına səbəb ola bilər. Ümumi kanalın tıxanmasından sonra insanda şiddətli ağrı, sarılıq, kanal iltihabı kimi hallar yarana bilər.

PAKREAS KANALININ TUTULMASI

Bu orqandan başlayan mədəaltı vəzi kanalı ümumi kanalla birləşərək nazik bağırsağa açılır. Kanalın funksiyası mədəaltı vəzidə istehsal olunan həzm fermentlərinin onikibarmaq bağırsağa çatdırılmasını təmin etməkdir. Öd daşları mədəaltı vəzi kanalına keçərək orada maneə törədə bilər. Bu, pankreatit adlanan pankreasın iltihabı ilə nəticələnə bilər.

Pankreatitin inkişafından sonra insanda ani və şiddətli qarın ağrısı yaranır. Pankreatiti inkişaf etdirən insanlar adətən xəstəxanaya yerləşdirilərək müalicə olunurlar.

Öd kisəsi XƏRÇƏNGİ

Uzun müddət davam edən qıcıqlanma səbəbiylə öd daşı xəstəliyi olan insanlarda öd kisəsi xərçəngi inkişaf riski artır. Risk yüksək olsa da, öd kisəsi xərçəngi nadir bir ağırlaşmadır, çünki nadir bir xərçəng növüdür.

Öd daşları üçün risk faktorları hansılardır?

Qadınlarda öd daşı kişilərə nisbətən daha çox rast gəlinir. Daşların əmələ gəlməsi üçün risk faktorları hesab edilən bir çox müxtəlif şərtlər var:

Cins
40 yaş və ya yuxarı
Artıq çəki və ya piylənmə
Oturaq (oturaq) həyat
Hamiləlik
Yağla zəngin məhsullarla qidalanma
Yüksək xolesterolu olan qidalar yemək
aşağı lifli pəhriz
Ailədə öd daşı xəstəliyi olması
Diabet
Oraq hüceyrəli anemiya və lösemi kimi qan xəstəlikləri
sürətli kilo itkisi
Estrogen ehtiva edən oral kontraseptivlərdən (doğuşa nəzarət dərmanları) istifadə və ya hormon terapiyası
Qaraciyər xəstəlikləri

Hamiləlik dövründə öd daşı əmələ gəlməsinə qarşı həssaslığın artmasının səbəbi hamiləlik dövründə ifraz olunan progesteron hormonunun yüksək səviyyədə olması ilə bağlıdır. Progesteron hormonu öd kisəsinin daralmalarını yavaşlatır və axın sürətinin kəsilməsinə səbəb olur.

Bu amillərdən başqa, uzun müddətli aclıq, bariatrik cərrahiyyə və Crohn xəstəliyi kimi şərtlərdə öd daşı əmələ gəlməsi riski arta bilər.

Öd daşları öd axını və sidik kisəsinin boşalması yavaşladıqda əmələ gəlir. Daş əmələ gəlməsinin ən ümumi səbəbi yüksək xolesterol tərkibli safrada xolesterinin konsentrasiyasıdır. İkinci ən çox yayılmış daş forması piqmentli daşlardır.

Xolesterol daşları adətən sarı rəngdədir və həll olunmamış xolesteroldan ibarətdir. Piqment daşları tünd qəhvəyi və ya qara rəngdədir və öddə artıq bilirubinin olması səbəbindən yaranır.

Bəzən müxtəlif maddələrin birləşməsi nəticəsində əmələ gələn qarışıq tipli daşlar aşkar edilə bilər. Qarışıq tipli daşlar aşkarlanma tezliyinə görə 3-cü yerdədir. Bu daşların tərkibində kalsium karbonat, kalsium fosfat, xolesterin və öd ola bilər.

Öd daşının 4-cü növü kalsium daşlarıdır. Qan dövranında yüksək miqdarda kalsium olan insanlarda baş verir və bu insanlarda öd daşı ilə yanaşı böyrək daşlarının da varlığı tez-tez aşkar edilə bilər.

Öd daşlarının diaqnozu necə qoyulur?

Xəstəliyin diaqnozu; Tipik müayinə nəticələri ilə yanaşı, qan, sidik, nəcis testləri və ultrasəs müayinəsi (USG) ilə diaqnoz qoyulur. Bu müayinələrlə demək olar ki, 100% dəqiq diaqnoz qoyula bilər. Nadir hallarda, kompüter tomoqrafiyası və MRT kimi digər görüntüləmə üsulları istifadə olunur. Bundan əlavə öd yollarında daşlar üçün ultrasəsdən başqa ERCP dediyimiz endoskopik müdaxilələr həm diaqnozda, həm də müalicədə istifadə edilə bilər.

Öd daşı xəstələri adətən yağlı və ədviyyatlı yeməkdən sonra baş verən yuxarı sağ nahiyədə qarın ağrısı ilə səhiyyə müəssisələrinə müraciət edirlər. Bu şikayətlərə ürəkbulanma və qusma müşayiət oluna bilər.

Həkimlər tərəfindən aparılan fiziki müayinə zamanı xəstənin nəfəs alması zamanı qarnının sağ yuxarı nahiyəsinə dərin palpasiya (barmaqların həmin nahiyəyə basılması) və insanda tipik öd kisəsi ağrılarının əmələ gəlməsi diaqnostik əhəmiyyətə malikdir. İnsanda sarılıq tapıntılarının olması ümumi öd axarının daş səbəbiylə tıxanmasını göstərə bilər.

Ultrasəs öd kisəsi daşlarının diaqnostik yanaşmasında istifadə edilən ilk müayinədir. Bu radioloji diaqnostika üsulu ilə 2 mm-ə qədər kiçik daşlar belə aşkar edilə bilər. Öd kisəsinin divarında qalınlaşma və onun ətrafında mayenin olması kimi tapıntılar, insanda öd kisəsinin iltihabı olduğunu göstərən əlamətlərdir.

Çox kiçik olan və ultrasəslə aşkarlana bilməyən daşlarda endoskopik ultrasəs müayinəsi ilə diaqnoz qoyula bilər. Bu prosesdə nazik və elastik endoskop ağızdan daxil edilərək həzm sistemi vasitəsilə irəlilədilir və kiçik daşlar səs dalğaları vasitəsilə görüntülənir.

Ümumi öd yollarında daş şübhəsi varsa, maqnit rezonans xolangiopankreatoqrafiya (MRCP) adlı görüntüləmə üsulundan istifadə edilə bilər. Bu prosedurla ümumi kanalda daş aşkar edilərsə, endoskopik retrograd xolangiopankreatoqrafiya (ERCP) adlı prosedura başlanılır. ERCP proseduru zamanı daşların çıxarılması da həyata keçirilə bilər.

Öd kisəsi əməliyyatı və daş müalicəsi necədir?

Xəstəliyin və onun ağırlaşmalarının müalicəsində müxtəlif üsullardan istifadə edilir. Ən çox istifadə edilən üsul laparoskopik cərrahiyyədir. Öd kisəsi əməliyyatlarının 5%-dən az hissəsi açıq əməliyyatla həyata keçirilir. Açıq cərrahiyə əməliyyatının ən əhəmiyyətli səbəbi qarın nahiyəsində əvvəlki hücumlar və ya əməliyyat nəticəsində əmələ gələn yapışmalardır. ERCP və PTK lazım olduqda istifadə edilən digər müalicə üsullarıdır.

Öd daşının müalicəsi üçün öd kisəsinin çıxarılmasına xolesistektomiya deyilir. Qızıl standart xolesistektomiya yanaşması laparoskopik əməliyyatlardır. Əgər əməliyyat müxtəlif səbəblərdən laparoskopik üsulla həyata keçirilmirsə, açıq əməliyyat üsuluna üstünlük verilə bilər. Bu gün cərrahi əməliyyat zamanı kisəni tərk etmək və yalnız daşları çıxarmaq rasional yanaşma kimi qəbul edilir. Bunun səbəbi xəstələrdə təxminən 1 il ərzində daşların təkrarlanma və ağırlaşma riskidir.

Ümumi anesteziya altında aparılan laparoskopik xolesistektomiya əməliyyatında operator xəstənin qarnında 3-4 kəsik edir. Bu kəsik yerlərindən xəstənin qarın boşluğuna kiçik və işıqlı cərrahi alətlər daxil edilir və öd kisəsi çıxarılır. Xəstələr əməliyyatdan sonra bir müddət müşahidə edilir və arzuolunmaz bir vəziyyətlə rastlaşmazsa eyni gün və ya əməliyyatdan sonrakı gün evə buraxıla bilərlər.

Laparoskopik xolesistektomiya əməliyyatı keçirmiş insanlarda ishalın inkişafı normal hesab olunur. Bu, əməliyyatdan sonra ödün qaraciyərdən nazik bağırsağa birbaşa keçməsi ilə bağlıdır. Konsentrasiya edilmiş formaya keçə bilməyən öd bağırsaqlarda işlədici kimi fəaliyyət göstərir və nəcisin sulu olmasına səbəb olur. Bu vəziyyətin öhdəsindən gəlmək üçün atılacaq ən əhəmiyyətli addımlardan biri də yeməklərlə birlikdə çox yağlı qidaların istehlakından qaçınmaqdır.

Öd kisəsi daşlarına cərrahi müdaxilənin xaricində tibbi müalicə və litotripsi adlı üsulla müdaxilə edilə bilər. Müasir şəraitdə inkişaf edən əməliyyat otağı və prosedur şərtlərinə görə tibbi müalicəyə üstünlük verilir. Əməliyyat oluna bilməyən insanlarda xüsusilə xolesterinin səbəb olduğu daşlarda ursodiol aktiv maddəsi olan dərmanlar tətbiq oluna bilər. Bu dərmanların gündə 2-4 dəfə müxtəlif dozalarda qəbul edilməsi, öd kisəsində daşların keçməsinin illər çəkə bilməsi, müalicənin kəsilməsindən sonra xəstələrdə yenidən daş əmələ gəlməsinin müşahidə oluna bilməsi kimi problemlərlə qarşılaşa bilər.

Litotripsi əməliyyatsız öd kisəsi daşlarının müalicəsində istifadə oluna bilən başqa bir üsuldur. Bu tətbiqdə daşları daha kiçik parçalara ayırmaq üçün insana şok dalğaları verilir.

Öd kisəsində daşların əmələ gəlməsinin və daşın mənfi təsirlərinin qarşısını almaq üçün həkimlərin məlumatı və tövsiyəsi daxilində bir sıra qidalanma dəyişiklikləri edilə bilər:

Kartof qızartması kimi yüksək yağlı qidalardan qaçınmaq və az yağlı qidalar yemək
Bağırsaq hərəkətlərini asanlaşdıran pəhriz proqramına yüksək lifli qidaların əlavə edilməsi
Qəhvə öd daşı və digər xəstəliklərə qarşı qoruyucu təsir göstərə bilər, lakin ishal əmələ gətirən təsirlərinə görə tərkibində yüksək miqdarda kofein olan içkilərdən, yüksək yağlı süd məhsulları və yüksək şəkərli şirin qidalardan uzaq durmaq tövsiyə olunur.

Həzmi asanlaşdırmaq üçün daha az yemək yemək və gündə ən az 6-8 stəkan su içmək, edilə biləcək digər qidalanma təcrübələri arasındadır.

Öd daşı və ya öd daşı əmələ gəlməsi riski olan insanların çəki itirərkən yavaş arıqlama üsullarını seçmələri tövsiyə olunur. Tez arıqlamaq həm öd daşının yaranmasına, həm də digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola biləcəyi üçün diqqətli olmaq lazımdır.

Öd daşının simptomları və digər şikayətlər zamanla görünə və yox ola bilər. Xüsusilə 5 saatdan çox davam edən qarın ağrısından şikayət edirsinizsə, sarılıq əlamətləri müşayiət olunursa, nəcis ağ rəngdədirsə və bu əlamətlər bu kimi digər şikayətlərlə müşayiət olunursa, səhiyyə müəssisələrinə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur. tərləmə, titrəmə, titrəmə və qızdırma kimi.