Kolonoskopiya nədir?

Kolonoskopiya, xəstəxana şəraitində, monitorda, barmaq qalınlığında, işıqlı və qıvrılmış bir şlanq şəklində bir cihazla anus içərisinə girərək bütün yoğun bağırsağın müayinə prosesidir ( endoskop). Kolonoskopiya sizin üçün tövsiyə olunursa, xahiş edirəm bu mətni diqqətlə oxuyun və başa düşmədiyiniz təqdirdə müayinə tələb edən və ya proseduru həyata keçirəcək həkiminizdən soruşun. Kolonoskopiya yoğun bağırsaq yoxlaniwinda daha dəqiq bir diaqnostik metoddur və diaqnostik xüsusiyyətinə əlavə olaraq bəzi hallarda terapevtik xüsusiyyətlərə də malikdir. Bu şəkildə müxtəlif bağırsaq xəstəlikləri diaqnoz edilə bilər, şübhəli hallarda hissələri çıxarılır, qanaxma olduqda iynə (skleroterapiya) ilə dayandırılır, lazer yandırır və ya endoskopik klip yerləşdirilir, stent (çətir) ilə darlığı genişləndirir və s.

Həkimlər hansı hallarda kolonoskopiya tələb edirlər?

40 yaş və yuxarı xəstələrdə bağırsaq xəstəliklərində.
Bağırsaq polipləri: poliplərin izlənməsi və çıxarılması
Diaqnoz qoyulmuş bağırsaq xərçəngi təqibində
Ailənin bağırsaq xərçəngi və ya FAP (çox bağırsaq polipləri) xəstəliyi var
İltihablı bağırsaq xəstəliyinin təqibində
Rektal qanaxma olduqda
Səbəbi məlum olmayan anemiyanın müayinəsində (anemiya)
Nəcisdə gizli qan olduqda
Qarın ağrısı müayinəsində səbəbi bilinməyən
Kilo itkisi bilinməyən səbəb olduğu təqdirdə
Xroniki ishal olduqda
Xroniki qəbizlik olduqda
Xarici cisimlərin çıxarılmasında
Görüntüləmə metodlarında bir bağırsaq problemi aşkar edilərsə (CT, MRI)
Yapışmalar, radioterapiya və ya şişlərin səbəb olduğu bağırsaq stenozu olduqda balon genişlənməsi və ya stentləşdirilməsi
Volvulus adlanan bağırsaq düyünlərinin müalicəsində
Hansı hallarda kolonoskopiya edilə bilməz?
Xəstənin razı olmaması
Bağırsaqda perforasiya şübhəsinin olması
Şiddətli bağırsaq iltihabının olması (toksik meqakolon, fulminant kolit)
Bağırsaq divertikulunun iltihabı və ya absesi
Miokart infarktın olması
Peritonitin olması (peritonit).
Kolonoskopiya zamani polip awkarlanarsa-polipektomiya icra olunir.Bağırsaq polipləri: 50 yaşa qədər olan kişilərin 25% -i və qadınların 15% -ində bağırsaq polipinin inkişaf riski var. Məlumdur ki, bu poliplər nəzarətsiz qaldıqda illərlə bağırsaq xərçənginə səbəb ola bilər. Nadir hallarda rektal qanaxmaya səbəb olan poliplərin uzun illər bağırsaqda səssiz qala biləcəyi məlumdur. Bu səbəbdən müntəzəm kolonoskopiya bağırsaq poliplərinin bağırsaq xərçənginə çevrilmədən əvvəl aşkarlanması və çıxarılması baxımından çox vacibdir.
Bağırsaq xərçəngi: Bağırsaq xərçəngi səbəbindən ölümlər bütün xərçəng ölümləri arasında ikinci yerdədir. Kolonoskopiya müayinələri ilə son 40 ildə bağırsaq xərçəngi nisbətində% 90 azalma olduğu müəyyən edilmişdir.
Bağırsağın iltihablı xəstəlikləri: Kolonoskopiya müayinəsi Crohn xəstəliyi və ülseratif kolit kimi xəstəliklərin diaqnozu, müalicəsinin planlaşdırılması və sonrakı dövrlərdə mütəmadi təqibi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Qanaxma, stenoz, perforasiya, abses, bağırsaq fistülü və xərçəng kimi ağırlaşmalar bu xəstəliklərdə zamanla qarşılaşa bildiyindən kolonoskopiya ilə mütəmadi olaraq izlənilir.
Damar problemləri: Kolonoskopiya; bağırsaq angiodisplaziyası, AV malformasiyası, işemik kolit və s. Damar problemlərinin diaqnozu, qanaxmalarının dayandırılmasına imkan verir.
Digər xəstəliklər: bağırsaq divertikulu, bağırsaq lipomaları, bağırsaq limfoması, karsinoid şiş, mədə-bağırsaq stromal şiş
Qanaxmanın dayandırılması: Alt həzm sistemində qanaxma zamanı dərmanlar iynə (sklteroterapiya), elektrik cərəyanı (koter) və ya lazerlə yandırılaraq tətbiq edilə bilər və ya endoskopik klip yerləşdirilə bilər.
Stent yerləşdirmə: Bağırsaqda qismən obstruksiyaya səbəb olan bağırsaq xərçəngi halında, bağırsaqda müvəqqəti (plastik) və ya daimi (metal) çətir şəklində stent açılması və yenidən genişlənməsinə imkan vermək olar.
Xarici cisimlərin çıxarılması: Bağırsağa çıxmış müxtəlif yad cisimlər kolonoskopiya ilə xaric edilə bilər.

Kolonoskopiya prosedurundan əvvəl hər hansı bir hazırlıq lazımdır?

Bəli olmalıdır. Kolonoskopiyanın ideal bir nəticə verməsi üçün prosedurdan bir gün əvvəl bağırsaqlar tamamilə təmizlənməlidir
Bağırsaq hazırlığı zamanı mütəmadi istifadə etdiyim dərmanları qəbul edə bilərəmmi?
Ürək, qan təzyiqi və s. dərmanların böyük əksəriyyəti qəbul edilə bilər.Revmatizm və ağrı dərmanı, insulin, dəmir dərmanı və ya antibiotik istifadə edirsinizsə, xəbərdar edin. Kolonoskopiya müayinəsindən 7-10 gün əvvəl həkim nəzarəti altında qan durulducular dayandırılmalıdır. Həm də həkiminizi allergiyanız barədə xəbərdar edin.
Kolon xərçəngi xərçəng ölümlərində ağciyər və süd vəzi xərçəngindən sonra üçüncü yerdədir. Bu səbəbdən Amerika Endoskopiya Birliyi kimi inkişaf etmiş ölkələrin əlaqəli qurumları kolonoskopiyanı 40 yaşdan yuxarı insanlar üçün bir proflaktik testi olaraq tövsiyə edir. Beş ildən bir kolonoskopiya edildikdə bağırsaq xərçənginin böyük ölçüdə qarşısını ala biləcəyi məlumdur. Xüsusilə birinci dərəcəli qohumlarında kolon xərçəngi olan insanlar üçün müayinə məqsədi ilə həyata keçirilmək tövsiyə olunur.
40 yaşından proflaktik olaraq
İldə bir dəfə nəcisdə gizli qan testi
5 ildə bir dəfə siqmoidoskopiya
10 ildə bir dəfə kolonoskopiya müayinəsi
Kolonoskopiya müayinəsi ilə bağırsaq xərçəngləri% 95-97 nisbətində təyin olunur. Keçmişdə 50 yaşından sonra mütəmadi olaraq tövsiyə olunan kolonoskopiya müayinəsi, 45 yaşdan sonra bağırsaq xərçəngi riski olduğu üçün bir çox Amerika dərnəyi tərəfindən 40 yaşından sonra həyata keçirilməyə başlandı. Standart kolonoskopiya hələ də “qızıl standart” olaraq qəbul edilir.

Kolonoskopiya günü müayinədən əvvəl yemək yeyə bilərəmmi?

Kolonoskopiya günü müayinəyə qədər heç nə yeməyin və içməyin. Orta prosedurdan əvvəl 6 saatlıq ac qalinir.
Kolonoskopiya proseduru necə işləyir?
Prosedura ümumiyyətlə ağrısız və rahat olur. Əgər prosedur sakitləşdirici dərman (sedasiya) ilə aparılırsa, havanın verilməsindən asılı olaraq yüngül təzyiq və qarın kopu hiss edə bilərsiniz. Kolonoskopiya proseduru 15 ilə 60 dəqiqə arasındadır. Ayrıca prosedurdan sonra təxminən 30 dəqiqə ilə 1 saat arasında bir gözləmə müddəti tətbiq olunur. Bəzi hallarda, yoğun bağırsağın quruluşuna görə (həddindən artıq əyri və ya uzun) kolonoskopiya aparatını istədiyiniz nöqtəyə çatdırmaq mümkün olmaya bilər, bu vəziyyətdə müayinənin bəzən təkrarlanması tövsiyə oluna bilər.

Bu cihazdan xəstələnə bilərəmmi?

Xeyr, bulaşmır, çünki bütün endoskopiya cihazları; Bakteriya, virus və göbələk kimi zərərli mikrobları aradan qaldırmaq üçün müayinədən əvvəl mexaniki yuyulma və sonra xüsusi yuyucularla dezinfeksiya edilir.
Doktorunuz müəyyən bir ərazinin daha çox müayinəsinə qərar verərsə, forseps köməyi ilə həmin bölgədən bir parça (biopsiya) ala bilər. Biyopsi yalnız xərçəng şübhəsində deyil, bir çox yaxşı xəstəliklərin diferensial diaqnozunda da üstünlük verilir. Qanaxma səbəbiylə prosedurun həyata keçirildiyi təqdirdə, bu ocaqlar bir iynə ilə enjekte edilə bilər və ya elektrik cərəyanı (kautery) ilə yandırıla bilər və ya endoskopik bir klip yerləşdirilə bilər. Beləliklə, qanaxmanı çox vaxt dayandırmaq mümkün ola bilər və bu prosedurlar ağrıya səbəb olmur. Bağırsaq qanaması olan xəstələrdə problem; Nəcisdə gizli qan, nəcisdə qanaxma və ya rektal qanaxma şəklində özünü göstərə bilər.
Proses zamanı verilən hava səbəbindən qaz çıxarmaq lazım ola bilər. Həkiminiz prosedurun nəticələrini sizə izah edəcəkdir. Doktorunuzun tövsiyə etdiyi vaxtdan sonra yemək qəbul edə bilərsiniz.

Kolonoskopiya prosedurunda hər hansı bir fəsad varmı?

Bağırsaq polipləri kolonoskopdan keçən bir teldən sineyr köməyi ilə elektrik cərəyanı ilə yandırılır. Prosedur ağrısızdır. Kolonoskopiya zamanı istifadə edilən sedativlərə qarşı allergiya inkişaf edə bilər və ya nadir hallarda biopsiya və ya polip çıxarılma yerlərində qanaxma və ya deşmə ola bilər. Kolonoskopiya prosedurlarından sonra müvəqqəti olaraq 4 % bakteriya artımı müşahidə edilə bilər. Bu ağırlaşmaların 85-% nin bağırsaq poliplərinin xaric edildiyi “polipektomiya” proseduru zamanı inkişaf etdiyi bildirilir. Kolonoskopiyadan sonra rektal qanaxma riski 0.5-2 % arasındadır və kolonoskopiya proseduru ilə eyni gündə və ya 7-10 gündə görülür. Kolonoskopiya zamanı aparılan polipektomiya əməliyyatı zamanı qanaxma daha çox aspirin istifadə edən xəstələrdə olur, çünki polipin diametri artdıqca, polip sayı artar, xərçəng tərkibli poliplər, yoğun bağırsağın sağ yarısında poliplər və Aspirin istifadə edən xəstələr. Polipektomiya qanaxması tez-tez prosedur zamanı enjeksiyon terapiyası, koteriya və ya lazerlə yanma ilə dayandırılır. Böyük əsaslı poliplərin götürüldüyü polipektomiya prosedurlarından sonra qarın ağrısı və peritonit (peritonit) ilə bağlı bir şəkil meydana çıxa bilər, buna 1/1000 nisbətində “postpolipektomiya sindromu” deyilir. Polipektomiya əməliyyatı zamanı perforasiya, nadir hallarda olsa da, cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Şiddətli qarın ağrısı, qızdırma, üşütmə və ya rektal qanaxma halında yarım stəkandan çox olduqda həkiminizi axtarın.
Kolonoskopiya proseduru zamanı istənilən vaxt bütün yoğun bağırsaq müayinə edilə bilərmi?
Kolonoskopiya müayinələrinin 80-90-% da yoğun bağırsağ görülə bilər və hətta nazik bağırsağın qalın bağırsaqla birləşməsi olan terminal ileum da bu müayinəyə daxil edilir. Qalan 10-20% hallarda yoğun bağırsağın bütün yoğun bağırsağını müayinə etmək mümkün olmaya bilər.
Kolonoskopiya müayinəsinin tamamlana bilmədiyi hallar
Son dərəcə qarışıq bağırsaq quruluşu
Uzun bağırsaq (dolicocolon, lazımsız kolon)
Əvvəlki bağırsaq əməliyyatı və ya ginekoloji əməliyyat səbəbiylə bağırsaq yapışması olan xəstələr
Piylənmə

Kolonoskopiya əvəzinə virtual kolonoskopiya etdirmək düzgündürmü?

Virtual kolonoskopiya yoğun bağırsağın kompüterli tomoqrafiya (BT kolonoskopiyası) və ya maqnit-rezonans tomoqrafiya (MRT kolonoskopiya) cihazlarından istifadə edərək üç ölçülü şəkillər əldə etməsidir və standart kolonoskopiyaya ekvivalent deyil.
Virtual kolonoskopiya zamanı bağırsaqda bir polip və ya xərçəng aşkar edilərsə, götürülə bilməz və ya parça çıxarıla bilməz və xəstəyə əlavə olaraq standart bir kolonoskopiya etdirilməlidir.
Kompüter tomoqrafiyası ilə edildikdə, xəstə rentgen şüaları alır.
Diametri 2 ilə 10 mm arasında olan poliplər virtual kolonoskopiyada asanlıqla gorunməyə bilər, lakin standart kolonoskopiyada asanlıqla müəyyən edilə bilər.
Kolonoskopiya əvəzinə yoğun bağırsaq rentgen müayinəsi etmək yaxşı olarmı?
Yoğun bağırsaq rentgenoqrafiyası (kolon rentgenoqrafiyası, ikiqat kontrastlı kolon rentgenoqrafiyası) kolonoskopiya ilə eyni xidməti göstərmir.Muayinə zamanı rentgen (radiasiya) alınır.dərman təzyiq altında verilərsə, bağırsaqda perforasiya ola bilər.
Bağırsaqda polip və ya xərçəng aşkar edildiyi təqdirdə, polipin çıxarılması (polipektomiya cəhdi) və ya şişdən biopsiya alınması üçün kolonoskopiya tələb olunur.
Ürək ritminin pozulması (aritmiya) xəstələrin 40-% də inkişaf edə bilər.
Kolonoskopiya əvəzinə kapsul endoskopiyası etmək düzgündürmü?
Kapsül endoskopiyası, 8×12 saatlıq orucdan sonra 1×3 sm ölçülü və 4 qram ağırlığında bir mikroçip və ya mini kamera olan bir kapsulun udulmasıdır və cihaz həzm sistemində gəzərək şəkillər çəkir və sonda bunu çıxarır. xəstənin nəcisi olan kapsul. Kapsül endoskopiyası heç vaxt kolonoskopiyaya alternativ bir müayinə metodu deyil və əsasən nazik bağırsağı qiymətləndirmək və bilinməyən anemiya, qarın ağrısı və xroniki ishal hallarında yatan problemi təyin etmək üçün istifadə olunur.

Kolonoskopiya əvəzinə qan testi etmək yaxşıdır?

Bağırsaq xərçəngi riski bəzi genetik testlərlə başa düşülə bilər. Burada araşdırılan genlər EPCAM, MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, MUTYH, APC, BMPR1A, SMAD4, PTEN və STK11. İngiltərədəki bu müayinələrin qiyməti 1500 funt sterlinqdir və bu müayinələrdə şübhəli bir nəticə varsa, kolonoskopiya tələb olunur.Kolonoskopiya, bağırsaq xərçəngi diaqnozu və təqibində dünya səviyyəsində qızıl standart olaraq qalmağa davam edir. Hal-hazırda bağırsaq xərçəngi üçün genetik test yalnız aşağıdakılar üçün tövsiyə olunur:
10-dan çox bağırsaqağ polipin olması
Bağırsaq poliplərinə əlavə olaraq müxtəlif şişlərin olması
Birinci dərəcəli qohumlarda bağırsaq xərçənginin olması

Kolonoskopiya ilə mövcud problemi aradan qaldırmaq nisbəti nə qədərdir?

Müxtəlif tədqiqatlarda polip, bağırsaq xərçəngi və rektal xərçəng kimi problemlərin kolonoskopiya zamanı ortalama 7 % nisbətdə göz ardı edilə biləcəyi vurğulanır. Kütlənin kiçik diametri, cihazın qeyri-kafiliyi və endoskopistin çatışmazlığı səbəbindən problem göz ardı edilə bilər. Təcrübənin artması bu ehtimalı azalda bilər.

Kolonoskopiya testinin uğuru və ya keyfiyyəti necə qiymətləndirilir?